Mentale gezondheid en welbevinden

Tips en tools

Tips om de mentale gezondheid te versterken

1. Aandacht hebben voor leerlingen begint met aandacht hebben voor elkaar als team. Hoe is het gesteld met de mentale gezondheid van de collega's? Inventariseer als directie wat het team nodig heeft om elkaar te steunen, bij het lesgeven en in mentaal opzicht.
    
2. Blijf zoveel mogelijk in contact met alle leerlingen en besteedt extra aandacht aan de mentale gezondheid van leerlingen. Houd in gedachten dat leerlingen waar eerder geen zorgen over waren als gevolg van de crisis ook problemen kunnen ondervinden.
    
3. Maak gebruik van de bestaande ondersteuningsstructuren binnen de school. Organiseer het gesprek met de schoolpsychologen/orthopedagogen en jeugdgezondheidszorg (JGZ), mentoren en school maatschappelijk werk (SMW) om beter zicht te krijgen op hoe het met de leerlingen gaat  en om af te stemmen welke acties nodig zijn.  
   Maak onderscheid in drie categorieën waarbinnen leerlingen zich bevinden: 
   a. leerlingen waar geen zorgen over zijn; 
   b. leerlingen die nog niet in beeld zijn bij de zorgcoördinator, maar waarbij de zorgen toenemen;
   c. de zorgleerlingen die al in beeld zijn bij de zorgcoördinator. ​
    
4. ​Schakel de leerlingen zelf in en laat hen meedenken aan oplossingen om mentale gezondheid te versterken. Welke mogelijkheden zien zij en welke activiteiten kunnen zij zelf organiseren voor en met elkaar?
    
5. Houd contact met ouders en versterk daarin de bestaande lijnen. Denk aan (online) inloopmomenten of een voorlichting over mentale gezondheid, dagritme of veerkracht.
   ​
6. Ga op zoek naar lokale samenwerkingspartners buiten de school die kunnen ondersteunen. Denk hierbij aan gemeenten*, GGD-en**, buurtsportcoaches, JOGG regisseurs***, jongerenwerk, wijkteams, welzijns- en vrijwilligersorganisaties en sportclubs.

* Een van de beschermende factoren voor mentale gezondheid is deelname aan sportieve, creatieve en sociale activiteiten. Gemeenten hebben ruim 58 miljoen euro gekregen voor het Jeugdpakket om activiteiten te organiseren voor jongeren en jongvolwassenen. Neem contact op met de gemeente om te overleggen welke mogelijkheden voor samenwerking er zijn binnen deze regeling.

** GGD-en, en centra voor Jeugd en Gezin kunnen scholen ondersteunen bij het verzorgen van bijvoorbeeld webinars voor ouders, of online ouderavonden over mentale gezondheid. 

*** Gymleraren en leerlingen kunnen samenwerken met JOGG-regisseurs, jongerenwerk of sportclubs om sportieve challenges te bedenken die jongeren activeren.

Tools en interventies voor leerlingen zelf

• MIND Young

MIND Young is het platform over je MIND voor en door jongeren. Hier staat informatie over psychische klachten en problemen, ervaringen van anderen, en tips en herkenning bij vaak en minder vaak voorkomende psychische klachten. 

• Jongeren Hulp Online 

De website is bedoeld om jongeren op weg te helpen in het direct vinden van passende (online) ondersteuning. Op de site staan zes organisaties die jongeren direct en anoniem hulp kunnen bieden bij hun problemen.

• Nederlands Jeugdinstituut

Op deze website staat een overzicht met wie jongeren over welke onderwerpen kunnen bellen of chatten.

​

Tools en interventies voor docenten gericht op leerlingen

• Happyles 

Doelgroep: leerlingen van het vmbo of mbo (13-25 jaar). Doel is mentale fitheid versterken, somberheids- of depressieve klachten vroegtijdig signaleren en verminderen en/of voorkomen. De aanpak bestaat uit klassikale lessen, e-lessen, een online vragenlijst en een adviesgesprek.

• Lesprogramma MIND Young Academy 

Doelgroep: Leerlingen vmbo, havo, vwo. Doel: Psychische problemen bespreekbaar maken. Door middel van een online en offline lessenreeks gaan peer educators met leerlingen in gesprek over veel voorkomende psychische klachten.

• STORM-project - Strong Teens and Resilient Minds

Doelgroep: Leerlingen 13-15 jaar. Doel: somberheidsklachten bij middelbare scholieren vroegtijdig te signaleren. Het project stimuleert de ontwikkeling van veerkracht, een positief zelfbeeld en de weerbaarheid van jongeren. Daarnaast worden mentoren getraind als gatekeeper. Dit betekent dat zij leren hoe zij signalen van somberheid bij leerlingen herkennen, hoe zij in gesprek kunnen gaan met een leerling die met zichzelf in de knoop zit en op welke manier zij hulp kunnen vinden.

• Mentorlessen over stress

Doelgroep: Leerlingen 12-18 jaar havo/vwo Doel: helpt leerlingen ongezonde stress bij zichzelf te herkennen en te weten hoe zij hier zelf invloed op kunnen uitoefenen. De lessenserie voor onder- en bovenbouw bestaat elk uit vier korte mentorlessen (30 minuten) die getrainde mentoren zelf kunnen geven. Tijdens extra terugkomlessen wordt de lesstof voor de leerlingen herhaald en verdiept. Ouders leren tijdens een thema-avond wat zij kunnen doen om de lessen thuis te ondersteunen. 

• KIC-training – Kracht in Controle 

Doelgroep: Leerlingen onderbouw vmbo. Doel: KIC is gericht op het vergroten van de sociaal-emotionele competenties en het leren begrijpen van eigen emoties en zich kunnen inleven in anderen.

Tools en interventies gericht op docenten

• Mentaal vitaal

Een site voor iedereen die meer wil weten over mentale gezondheid, of er mee aan de slag wil gaan.

• App: Ommetje van de Hersenstichting 

Elke dag een wandeling maken is belangrijk voor je fysieke en mentale gezondheid. Je krijgt meer productiviteit en energie na het lopen van een ommetje. Ook helpt het te onthaasten en verbetert het de creativiteit. De gratis app Ommetje helpt hierbij.

• The Lab of Life training

De doelgroep van de The Lab of Life training bestaat uit alle werkende mensen die fysieke of mentale (stress-)klachten ervaren of die vanuit preventief oogpunt gemotiveerd zijn om aan hun werk-privébalans te werken om zo meer energie en motivatie te krijgen. De interventie is gericht op volwassenen en geschikt voor medewerkers met verschillende opleidingsniveaus (mbo tot universitair) en met verschillende functies (van productiemedewerker tot directie). Het doel van de training is om werkstress en het gevoel van overbelasting te verminderen of te voorkomen en het (fysieke en mentale) energie- en motivatiepeil te verhogen bij werkende mensen. Deelnemers worden met name geholpen met gedragsverandering; het omzetten van doelen in daadwerkelijke veranderingen in het dagelijks leven met betrekking tot een gezonde werk-privébalans.

• Edualdo 

Een plek waar leraren elkaar online kunnen ontmoeten. Hier worden vragen en antwoorden met elkaar gedeeld over onder andere lesgeven op afstand.

Tips voor samenwerken met ketenpartners en gemeenten

• Rondom Jong – Trimbos-instituut 

Met Rondom Jong versterk je depressiepreventie op scholen en de ketensamenwerking in je regio rond jongeren. Bedoeld voor professionals die depressiepreventie voor jongeren een warm hart toedragen en daar actief mee aan de slag gaan. Bijvoorbeeld een zorgcoördinator op school, een gezondheidsmakelaar van de gemeente of een professional uit de GGZ.

• Steunpakketten Jeugd

Het kabinet heeft diverse steunpakketten vrijgemaakt voor jeugd, voor zowel de korte als de langere termijn. De website van het NJi bevat een overzicht van geldstromen voor gemeenten, schoolbesturen en andere partijen in het jeugdveld om kinderen en jongeren in (de nasleep van de) coronatijd te ondersteunen. Ook het Nationaal Programma Onderwijs is hier opgenomen.